Đình Hoa Xá là một ngôi đình cổ to đẹp. Đình cách cầu Tó không xa, ở kề bờ tả sông Nhuệ. Kiến trúc đình mang dáng vóc cung đình, cổng được gọi là Ngọ Môn. Đình thuộc xã Tả Thanh Oai, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội. Tương truyền đình được xây từ lâu đời, nằm trên một bãi nổi giữa sông, trước mặt là hồ bán nguyệt. Nay bãi đã liền với làng giáp đường trục chạy theo sông Nhuệ. Trước cổng đình có hai con ngựa đá tạc đủ yên cương, tác phẩm thời Tây Sơn do Ngô Thì Nhậm, người làng tiến cúng.
Lịch sử, truyền thuyết:
Đình thờ ông vua sáng lập nhà Tiền Lê, Lê Hoàn tức Lê Đại Hành và bà phi người làng Tó, được dân tôn danh la bà Chúa Hến hay bà Chúa Trai.
Đông các Đại học sĩ Nguyễn Bính viết Ngọc phả đình Hoa Xá vào năm Hồng Phúc thứ nhất (1572) đã kể lại rằng:
“Một hôm, Vua qua ấp Hoa Xá ở Tả Thanh Oai, tạm dừng quân để lấy binh lương, giờ Ngọ, nhà vua trông thấy một người con gái cùng gánh gạo trong đám dân công. Cô đội nón lá, mặc áo vải thô, mắt sáng, mày thanh, mặt xinh như ngọc, miệng cười tươi như hoa. Trong phút nghỉ ngơi, cô xuống sông vốc nước rửa tay. Trên trời có đám mây năm sắc che thân. Nhà vua cho rằng người con gái đó không phải bình thường. Rồi đem lòng thầm ước nhưng mặt ngoài còn e.
Ít lâu sau, thiên hạ thái bình. Quân sĩ reo ca khải hoàn rước vua về kinh đô Hoa Lư. Nhà vua mở tiệc thưởng người có công. Các đình thần tôn tặng vua Lê mỹ hiệu “Minh càn ứng vận thần vũ thăng binh, trí nhân, quảng hiếu Đại Hành hoàng đế. Lê Hoàn chọn ngày ngự giá Bắc tuần, thăm hỏi dân làng. Ngày về tại ấp Hoa Xá: bên tả giang, mời già trẻ trong ấp cùng đến dự yến. Rồi cho vời nàng Đô Hồ, ban quần gấm áo ngự, phong làm quý phi. Sai bà tắm gội, thay áo mũ, cùng sánh xa giá về kinh.
Lúc đó bà con, họ hàng và dân ấp đều vui mừng lấy làm vinh hiển. Vua Lê lại cấp ruộng đất, tiền của để bà đóng thuyền thả sông và lập cung điện ở vườn cũ, gọi là “Đô Hồ phi cung”. Khi vua băng hà “dân ấp Hoa Xá có lập đền thờ để tưởng nhớ ơn đức giúp dân, ghi tạc công lao phá Tống của ngài”.
Lúc thánh phi mất, dân làng hàng năm cúng giỗ. Nơi ở cũ của bà dựng lầu Minh Ngự. Nhà cung phi sửa thành miếu điện. Từ đó, miếu - đình Hoa Xá là nơi phối thờ hai vị và hồn thơm hiển ứng, đời đời linh thiêng giúp cho dân làng”.
Nhớ ơn bà, nhân dân tôn thờ bà cùng với vua Lê Đại Hành làm thành hoàng làng và thường gọi bà với cái tên dân dã là bà Chúa Hến hay bà Chúa Trai.
Kiến trúc:
Đình Hoa Xá nằm ngay bên dòng sông Nhuệ, có quy mô khá lớn, bao gồm các bộ phận kiến trúc: giếng đình - sân - nghi môn ngoại - sân - nghi môn nội - sân - hai dãy tảo mạc - đình chính và khu vườn rộng. Phía sau nghi môn nội là đôi ngựa đá của Ngô Thì Nhậm cung tiến vào đình từ năm 1798.
Minh Ngự Lầu xưa được gọi là miếu bà Chúa Hến, tương truyền là đó là ngôi nhà của cha mẹ bà và ở đó đã sinh ra Đô Hồ phu nhân. Di tích có quy mô không lớn, nhưng liên quan chặt chẽ đến đình Hoa Xá. Tương truyền rằng, “xưa kia, khi ngày rằm tháng Giêng làm lễ hội làng, thì từ tối 14, tượng và ngai của ông bà được rước về Minh Ngự Lầu. Sau khi tắm rửa, ở lại một đêm đến sáng hôm rằm thì rước trở về đình...”.
Cũng giống như các đền ở miền Bắc, đình Hoa Xá và Minh Ngự Lầu được làm theo lối kiến trúc - nghệ thuật truyền thống với nhiều mảng chạm khắc mang phong cách nghệ thuật thế kỷ 18. Đình cũng còn lưu giữ được rất nhiều hiện vật mang giá trị cổ vật quý hiếm: 16 đạo sắc phong thần của các triều đại phong kiến Lê - Tây Sơn và Nguyễn phong tặng cho Đô Hồ phu nhân là “Nhân uyển chi thần”, phong cho Vua Lê Đại Hành là thượng đẳng thần”. Trong đình có rất nhiều câu đối, thơ ca ngợi công đức của hai vị thành hoàng, đặc biệt còn bút tích để lại của Ngô Thì Nhậm trong bài cung tiến ngựa đá ở cuối thế kỷ 18, tượng Đô Hồ phu nhân, bia đá, bộ kiệu, kiệu Bát Cống thế kỷ 18.
Nhân dịp về thăm vùng Tả Thanh Oai, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dừng lại ở Minh Ngự lầu và căn dặn người dân nơi đây phải lưu ý gìn giữ những di tích lịch sử quý giá của làng xã.
Đình Hoa Xá và Minh Ngự Lầu được Bộ Văn hoá - Thông tin (nay là Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch) xếp hạng tại Quyết định số 226/QĐ-BT ngày 5/2/1994.
Tìm thêm: Hình xã Tả Thanh Oai, Hình ảnh đình làng Hoa xá, Đình làng Hoa xá, Ảnh đình Hoa xá, Hình đình Hoa xá, Tin xã Tả Thanh Oai, Đình cổ Hoa xá
Link: http://tintucthanhtri.blogspot.com/2011/06/hinh-xa-ta-thanh-oai-inh-lang-hoa-xa.html
Tin tức Thanh Trì Hà Nội khác:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét